Zaburzenie lipidowe w RZS (Paradoks lipidowy)
U większości pacjentów z aktywnym RZS występuje „paradoks lipidowy” – pomimo niskiego stężenia cholesterolu całkowitego i cholesterolu frakcji LDL, występuje zwiększone ryzyko sercowo-naczyniowe w porównaniu z populacją ogólną.5,6,9
Mechanizm powstawania paradoksu lipidowego 5,6,8,9
Przewlekły stan zapalny w RZS, powodujący zwiększone ryzyko sercowo-naczyniowe oraz spadek frakcji lipidowych, może być skutecznie leczony za pomocą leków biologicznych, czemu może towarzyszyć zwiększenie stężeń lipidów.11
Chory z towarzyszącą dyslipidemią
Cel leczenia - Osiągnięcie niskiej aktywności choroby lub remisji u pacjentów z RZS i dyslipidemią
Mężczyzna lat 44, informatyk pracujący w dużej firmie IT, wolny czas spędza gotując z 8-letnią córką
- Liczba obrzękniętych stawów: 11
- Liczba bolesnych stawów: 13
- VAS - 70
- OB - 125 mm/h
- CRP - 223 mg/l
Dodatkowo:
Dyslipidemia!
DAS28: 7,3
Wywiad
- U chorego ponad 2,5 roku temu zdiagnozowano RZS. Leczony był metotreksatem w tym przez 2 miesiące w dawkach 25 mg/tydzień, który odstawiono z powodu nawracającego zapalenia jamy ustnej. Po zmianie leku na leflunomid 20 mg na dzień w skojarzeniu z lekiem metypred 4 mg/dobę doszło do znacznego zaostrzenia RZS.
- W momencie włączenia leczenia biologicznego chory miał nieznacznie podwyższone stężenie cholesterolu – 210 mg/dl. Po zastosowaniu leku RoActemra doszło do wzrostu stężenia cholesterolu do wartości 270 mg/dl i trójglicerydów do wartości 400 mg/dl.
Czy u pacjenta stosującego lek RoActemra, u którego doszło do dyslipidemii można kontynuować leczenie?
Wpływ IL-6 na parametry lipidowe 1
- IL-6 jest jednym z głównych czynników wywołujących proces zaplany w przebiegu RZS.2
- IL-6 bierze udział w rozwoju choroby wieńcowej zarówno u pacjentów z RZS, jak i w populacji ogólnej.2
- IL-6 obniża stężenie cholesterolu całkowitego (TC) w wyniku redukcji stężenia zarówno lipoprotein wysokiej gęstości (HDL), jak i lipoprotein niskiej gęstości (LDL).
- IL-6 zwiększa nasilenie wątrobowej syntezy kwasów tłuszczowych oraz lipolizy w tkance tłuszczowej doprowadzając do wzrostu bogatych w trójglicerydy lipoprotein bardzo niskiej gęstości (VLDL).
- IL-6 modyfikuje metabolizm cholesterolu – nasila syntezę cholesterolu, jednocześnie hamując jego uwalnianie.
Wpływ leku RoActemra na profil lipidowy
W badaniach klinicznych u pacjentów leczonych tocilizumabem obserwowano zwiększone wartości parametrów gospodarki lipidowej, które odpowiadały na zastosowane leki obniżające stężenie lipidów. 7
Parametry te powinny być oceniane od 4. do 8. tygodnia po rozpoczęciu leczenia tocilizumabem, a dalsze postępowanie powinno być zgodne z przyjętymi lokalnie wytycznymi klinicznymi dotyczącymi leczenia hiperlipidemii.7
W trakcie 6-miesięcznych kontrolowanych badań klinicznych zgłaszano:7
W 5-letnim badaniu STREAM obserwowano, że wzrost frakcji lipidowych występował w początkowej fazie leczenia a następnie uległ stabilizacji. Podwyższone wartości parametrów lipidowych nie miały wpływu na zmiany wartości wskaźnika aterogenności*, który był stabilny w ciągu całej obserwacji.12
W badaniu MEASURE oraz analizie porównawczej ADACTA dodatkowo udowodniono, że pomimo wzrostu stężeń TC, LDL oraz trójglicerydów dochodziło do obniżenia stężeń niektórych markerów lipidowych związanych z ryzykiem sercowo-naczyniowym*.10
* stężenie surowiczego amyloidu A (serum amyloid A – SAA), apolipoproteina i fosfolipaza A2-IIA
Analizy post hoc z badań klinicznych i ich faz przedłużonych, w których wzięło udział 3,986 pacjentów leczonych tocilizumabem sugerują, że aktywność choroby RZS i stan zapalny, a nie zmiany stężeń lipidów podczas leczenia, mogą być czynnikiem związanym z ryzykiem sercowo-naczyniowym u pacjentów z RZS.2
Wzrost stężenia lipidów wiąże się ze spadkiem aktywności choroby i nie pociąga za sobą niekorzystnych zmian wartości wskaźników związanych z szacowaniem ryzyka sercowo-naczyniowego (TC/HDL, LDL/HDL).
W związku z tym zmiany stężeń lipidów u chorych na RZS należy interpretować w kontekście „paradoksu lipidowego”.4
Referencje
1. Khovidhunkit W J Lipid Res 2004; 45:1169–1196.
2. Rao V Arthritis & Rheumatology vol. 67, No. 2, 2015, Pp 372–380
3. Calin D. Popa Mediators Inflamm. 2012; 2012: 785946.
4. Cacciapaglia F Mediators Inflamm. 2018 Oct 14
5. Michalak A Forum Zaburzeń Metabolicznych 2015, tom 6, nr 4, 152–159)
6. Giollo A Expert Opinion on Drug Safety 2018, vol. 17, no. 7, 697–708
7. Charakterystyka produktu RoActemra z dnia 15.1.2019
8. Choy E Rheumatology 2014; 53:2143_2154
9. Filipowicz-Sosnowska A Reumatologia 2014; 52; 2; 120-128n
10. Myasoedova E Current Opinion in Rheumatology. 29(3):277–284, MAY 2017
11. Plutzky J Curr Rheumatol Rep:20 (2) 8
12. Nishimoto N Rheum Dis 2009; 68:1580–1584
13. Choy E Ann Rheum Dis 2009; 68:460–469