Wpływ terapii tocilizumabem na zmęczenie i gęstość mineralną kości u pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów
W wieloośrodkowym, otwartym, jednoramiennym badaniu, niekontrolowanym placebo przeprowadzonym w Izraelu oceniono wpływ 96-cio tygodniowej terapii tocilizumabem na zmęczenie oraz gęstość mineralną kości. Tocilizumab podawano w postaci dożylnej w dawce 8 mg/kg mc co 4 tygodnie. Do badania włączono 145 pacjentów ze średnią do wysokiej aktywnością choroby i nieadekwatną odpowiedzią na klasyczne leki modyfikujące przebieg choroby przez okres co najmniej 8 tygodni. 88 chorych ukończyło dwuletni okres leczenia. Wpływ terapii na zmęczenie oceniano w skali FACIT (Skala Funkcjonalnej Oceny Terapii Chorób Przewlekłych) przy randomizacji oraz 24, 48, 72 i 96 tygodniu leczenia. Gęstość mineralną kości kręgosłupa i szyjki kości udowej oceniono za pomocą metody densytometrycznej przy randomizacji oraz w 96 tygodniu leczenia. Ponadto oceniano skuteczność leczenia – proporcje chorych, którzy osiągnęli remisję wg skali DAS28 i CDAI, zmiany aktywności choroby za pomocą ACR20, ACR50, ACR70 w trakcie badania, zmiany w stężeniach hemoglobiny, zmiany stopnia niepełnosprawności oceniane za pomocą kwestionariusza HAQ-DI, wpływ leczenia na BMI oraz bezpieczeństwo. Wykazano istotny wpływ leczenia na zmniejszenie zmęczenia u chorych co wyrażało się stałym wzrostem wskaźnika FACIT począwszy od 4 tygodnia do zakończenia badania bez względu na wyjściowe BMI i wcześniejsze leczenie.
W trakcie całego badania nie obserwowano istotnych statystycznie zmian BMD – wartości gęstości kości pozostawały stabilne. Dodatkowo w trakcie terapii obserwowano spadek aktywności choroby mierzony za pomocą DAS28 (remisję osiągnęło 30,4% chorych w 24 tygodniu, 45,8% chorych w 96 tygodniu) oraz według CDAI (remisja w 24 tygodniu u 6,7% chorych, w 96 tygodniu u 17,5% chorych). Podobnie obserwowano wzrost odsetka chorych, którzy osiągnęli ACR 20, ACR 50 i ACR 70 w trakcie terapii. Stężenie hemoglobiny wzrastało stopniowo w trakcie badania od średniego stężenia 12,4 g/dl ± 1,4 g/dl podczas randomizacji do 13,4 ± 1,5 g/dl w 96 tygodniu. Obserwowano również zmniejszenie bólu w skali VAS i niepełnosprawności w skali HAQ a także wzrost wagi i BMI.
Odnotowano 687 zdarzeń niepożądanych u 137 pacjentów w większości o natężeniu łagodnym lub średnim. Najczęściej obserwowano wzrost stężeń enzymów wątrobowych (32,4% chorych), infekcje górnych dróg oddechowych (17,2% chorych), neutropenię (7,6% chorych) i trombocytopenię (3,4% chorych). Reakcje w trakcie wlewu obserwowano u 17,9% chorych – jedną z nich oceniono jako ciężką, pacjent został wyłączony z badania. Obserwowano 53 ciężkich działań niepożądanych u 36 pacjentów, 9 z nich u 8 chorych uznano za związane z lekiem. Były to: zwiększenie stężeń enzymów wątrobowych, reakcja nadwrażliwości typu IV, zapalenie płuc, róża, zakażenie dróg moczowych, 2 zapalenia uchyłków, 2 zapalenia tkanki podskórnej. Podsumowując w badaniu wykazano skuteczność tocilizumabu w redukcji zmęczenia. Gęstość mineralna kości pozostała stabilna w trakcie terapii.
Na podstawie:
Effect of Tocilizumab on Fatigue and Bone Mineral Density in Patients with Rheumatoid Arthritis.
Abu-Shakra M, Zisman D, Balbir-Gurman A, Amital H, Levy Y, Langevitz P, Tishler M, Molad Y, Aamar S, Roser I, Avshovich N, Paran D, Reitblat T, Mader R, Savin H, Friedman J, Lieberman N, Ehrlich S.Isr Med Assoc J. 2018 Apr20 (4): 239 - 244