Podczas wystąpienia prof. dr hab. n. med. Robert Rejdak zaprezentował analizę potencjalnych korzyści wynikających z wprowadzenia farycymabu do leczenia pacjentów z wysiękową postacią zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem (nAMD) oraz z cukrzycowym obrzękiem plamki (DME).

Profesor podkreślił, że rosnąca liczba pacjentów przy ograniczonej liczbie okulistów w Polsce prowadzi do coraz większej luki w dostępności świadczeń. Ponad pół miliona osób oczekujących na wizytę u okulisty w 2024 roku to jasny sygnał, że niezbędnę będzie poszukiwanie rozwiązań optymalizujących ścieżkę pacjenta.

Farycymab, dzięki rzadszemu podawaniu w porównaniu z innymi terapiami, pozwala znacząco odciążyć system opieki zdrowotnej. Redukcja liczby iniekcji oznacza mniejszą liczbę wizyt kontrolnych i możliwość leczenia większej grupy pacjentów w ramach programu lekowego B.70.

Zastosowana analiza statystyczna, w tym symulacje metodą Monte Carlo, wykazała, że do roku 2035 dzięki zmianie terapii na farycymab możliwe będzie włączenie do programu nawet dodatkowych 10 tysięcy pacjentów rocznie. Scenariusze minimum i maksimum jednoznacznie wskazują na stałe oszczędności zasobów oraz poprawę przepustowości systemu.

Wnioski z prezentacji:

• farycymab poprawia dostęp do leczenia okulistycznego,
  

• zmniejsza presję na infrastrukturę i kadry medyczne,
  

• daje szansę na skuteczniejsze wykorzystanie zasobów przy rosnącej populacji pacjentów z AMD i DME.
  

Profesor zwrócił także uwagę na potrzebę dalszych badań - szczególnie dotyczących długoterminowych efektów rzadszego leczenia na wyniki pacjentów oraz wpływu ekonomicznego tej zmiany w różnych placówkach opieki zdrowotnej. Kluczowym elementem pozostaje również rola refundacji publicznej w zwiększaniu dostępności innowacyjnych terapii.

Terapię nAMD zrewolucjonizowały cząsteczki działające na pojedyncze szlaki patogenetyczne: ranibizumab (fragment przeciwciała monoklonalnego) – blokujący czynnik wzrostu śródbłonka naczyń A (VEGF-A); aflibercept (białko fuzyjne, VEGF Trap) – wiążący szerszą grupę ligandów (VEGF-A, VEGF-B, łożyskowy czynnik wzrostu, galektyna), obecnie dostępny w dawkach 2 mg i 8 mg; brolucizumab (fragment przeciwciała monoklonalnego) – blokujący VEGF-A.

Farycymab natomiast jest pierwszą zarejestrowaną cząsteczką bispecyficzną, która blokuje dwa kluczowe szlaki patogenetyczne nAMD i innych chorób plamki (np. cukrzycowy obrzęk plamki) związane z VEGF-A i angiopoetyną drugą (Ang-2).

Połączenie VEGF z receptorami na powierzchni komórek śródbłonka skutkuje angiogenezą, natomiast Ang-2 wypiera Ang-1 z wiązaniem z receptorem Tie2 i w ten sposób destabilizuje naczynia, powoduje nieszczelność, przeciekanie komórek śródbłonka. Połączenie blokowania Ang-2 i blokowania VEGF-A poszerza spektrum działania terapeutycznego wysiękowego AMD, co daje właśnie farycymab.

Analiza badań TENAYA i LUCERNE potwierdza, że farycymab powoduje redukcję stężenia Ang-2 w płynie wewnątrzgałkowym, czego nie zaobserwowano po podaniu innych leków z grupy anty-VEGF.

Utrzymanie skuteczności i wydłużenie interwałów

• Ostrość wzroku: Zysk czynnościowy uzyskany w pierwszych dwóch latach leczenia (TENAYA/LUCERNE) utrzymuje się przez kolejne 2 lata w AVONELLE-X, zarówno u pacjentów stale leczonych farycymabem, jak i u tych, którzy zostali przełączeni z afliberceptu 2 mg na farycymab T&E.

  • Odsetek pacjentów z dobrą ostrością wzroku (co najmniej 20/40) wynosił 75% zarówno w roku 1., jak i 4., co świadczy o długoterminowej stabilizacji.

• Morfologia: Obserwowana w TENAYA/LUCERNE istotna redukcja grubości centralnej siatkówki (CST) utrzymuje się przez całe 4 lata, także u pacjentów wcześniej leczonych afliberceptem 2 mg.

  • U pacjentów z utrzymującym się płynem przełączonych z afliberceptu 2mg na farycymab odnotowano zmniejszenie przestrzeni płynowych (śród- i podsiatkówkowych) u 44% pacjentów po dwóch latach terapii farycymabem.

• Liczba iniekcji: Mediana iniekcji w AVONELLE-X w obu grupach wyniosła 7 przez 2 lata leczenia. Potwierdza to długoterminową skuteczność.

  • Około 80% pacjentów w roku 3. i 4. osiągnęło interwały między iniekcjami co najmniej 12 tygodni. W codziennej praktyce klinicznej ma to olbrzymie znaczenie organizacyjne.

  • Dodatkowa analiza sugeruje, że ponad połowa pacjentów spełniałaby kryteria wydłużenia interwału do 20 tygodni, co potwierdza możliwość utrzymania interwałów 16-tygodniowych.

Wyniki te znajdują potwierdzenie w obserwacjach z rzeczywistej praktyki klinicznej (np. badania FARETINA, FARWIDE, VOYAGER) - obserwuje się stabilizację czynnościową i morfologiczną u pacjentów kontynuujących terapię oraz poprawę u pacjentów nowych. U pacjentów kontynuujących terapię zmniejsza się odsetek oczu z przestrzeniami płynowymi. Liczba iniekcji w drugim roku leczenia w tych badaniach zmniejsza się².

Wczesna reakcja na leczenie ma znaczenie prognostyczne:

• Wg wyników badań TENAYA/LUCERNE wysuszenie siatkówki (ustąpienie płynów) u 75% pacjentów następuje w 8. tygodniu (po 2 iniekcjach) terapii farycymabem, a w przypadku afliberceptu 2 mg w 12. tygodniu (po 3 iniekcjach)³.

• Ustąpienie płynu (4.–12. tydzień) zwiększa szansę na utrzymanie w tygodniu 112  wydłużonych interwałów z 8 do 16 tygodni o 76% i z 8 do 12 tygodni o 65%⁴.

Korzystny profil bezpieczeństwa farycymabu jest potwierdzony – w 4-letniej obserwacji AVONELLE-X zanotowano pojedyncze zdarzenia zapalne (uveitis, endophthalmitis) i nie zaobserwowano zapalenia naczyń¹.

Dodatkowo rzeczywista praktyka kliniczna (Badania FARETINA, FARWIDE, VOYAGER) potwierdza niski odsetek zdarzeń niepożądanych (np. Voyager - odczyny zapalne na iniekcję 0,13%)².

W codziennej praktyce obserwowane jest działanie farycymabu jako redukcja płynu w OCT, jako ustępowanie płynu podsiatkówkowego, śródsiatkówkowego, zmniejszenie czy nawet ustąpienie surowiczego odwarstwienia nabłonka barwnikowego.

Łącznie 4-letnia obserwacja dzięki badaniu AVONELLE-X potwierdza długoterminową skuteczność i bezpieczeństwo farycymabu jako pierwszego leku blokującego VEGF-A i Ang-2. Korzyści kliniczne i anatomiczne są obserwowane zarówno u pacjentów nowych, jak i u tych z niewystarczającą odpowiedzią na wcześniejsze leczenie afliberceptem 2mg. Wczesna i silna odpowiedź morfologiczna na farycymab pozwala na prognozowanie i osiąganie długich interwałów między iniekcjami, co jest kluczowe dla organizacji leczenia.

Nadrzędnym celem leczenia DME jest uzyskanie najlepszego efektu czynnościowego i anatomicznego przy jak najmniejszej liczbie iniekcji. Długie interwały są szczególnie ważne dla pacjentów z DME z powodu częstości leczenia obojga oczu i wielochorobowości. Bardzo ważne w leczeniu jest jego bezpieczeństwo.

Cele te można osiągnąć poprzez: wczesne rozpoznanie DME; stosowanie leków długodziałających (w tym farycymabu) w schemacie Treat and Extend po fazie obowiązkowych 5 iniekcji bewacyzumabu w programie lekowym; dobrą współpracę z chorym (wyjaśnienie możliwości osiągnięcia „remisji” i zmniejszenia liczby iniekcji w kolejnych latach); poprawę glikemii i innych parametrów ogólnoustrojowych.

• Farycymab jest przeciwciałem bispecyficznym, które celuje w dwa szlaki: VEGF-A oraz Ang-2, co zapewnia wielowymiarową kontrolę choroby.

• Inhibicja obu szlaków prowadzi do wydłużonej skuteczności (interwały ponad Q12W), zmniejszenia neowaskularyzacji, redukcji płynu (CST, SRF, IRF) i przecieku naczyniowego, zmniejszenia rozwoju błony przedsiatkówkowej, ilości wysięków twardych i mikrotętniaków, stanu zapalnego, ognisk hiperrefleksyjnych.

Badania kliniczne YOSEMITE/RHINE wykazały, że u pacjentów z DME farycymab powodował poprawę widzenia o ponad 10 liter - poprawa ta utrzymywała się przez 2 lata badania. Wykazano także, że lek ma duże właściwości osuszające (ok 90% pacjentów bez DME definiowanego jako CST mniejsze niż 325 mikrometrów na koniec 2 roku leczenia).

Badanie RHONE-X (rozszerzenie 2-letnich badań YOSEMITE/RHINE o dodatkowe 2 lata) przedstawia wyniki leczenia farycymabem T&E pacjentów naive oraz wcześniej leczonych afliberceptem 2 mg⁵.

• Około 80% wszystkich pacjentów utrzymywało wydłużone interwały (Q16W lub Q12W) na koniec 4. roku.

• Switch na farycymab T&E u pacjentów wcześniej leczonych afliberceptem 2mg, w tym opornych na aflibercept podawany co 2 miesiące, skutkował redukcją CST i ustąpieniem płynu (SRF i IRF), a także zwiększeniem odsetka pacjentów bez DME.

• Skuteczność (zyski BCVA utrzymywały się do 4 roku obserwacji) i bezpieczeństwo farycymabu zostały potwierdzone.

Doniesienia real-world potwierdzają skuteczność farycymabu u pacjentów wcześniej leczonych.

W badaniu obserwacyjnym VOYAGER po 12 miesiącach leczenia farycymabem u pacjentów DME wcześniej leczonych obserwowano stabilne VA i CST, oraz redukcję SRF i IRF. Rosnąca liczba doniesień Real-Life potwierdza skuteczność farycymabu. Średnia liczba iniekcji w drugim półroczu leczenia zmniejszyła się⁶.

Liczne niezależne doniesienia z całego świata potwierdzają korzyści farycymabu w zakresie poprawy ostrości wzroku i parametrów anatomicznych.

Podsumowanie:

4-letnia obserwacja kliniczna i dane z Real-World potwierdzają skuteczność podwójnej blokady Ang-2/VEGF-A w DME. Korzyści anatomiczne obserwuje się zarówno u pacjentów dotychczas nieleczonych, jak i u chorych poddawanych wcześniejszym terapiom innymi lekami. Wczesne wchłonięcie płynu po zastosowaniu farycymabu umożliwia skuteczne wydłużanie interwałów. Farycymab zapewnia bezpieczne leczenie.